Zabytki Wielkiej Brytanii

Zabytki Wielkiej Brytanii

Zabytki Wielkiej Brytanii (ang. Listed building) to budynki, które zostały umieszczone na ustawowej liście budynków o szczególnym znaczeniu architektonicznym lub historycznym. Jest to powszechnie stosowany status, dotyczący około pół miliona budynków.
Zabytkowy obiekt nie może zostać zburzony ani rozbudowany, bez specjalnego zezwolenia władz lokalnych (które zazwyczaj konsultują zmiany z odpowiednią, centralną agencją rządową). Właściciele zabytkowych budynków zobowiązaniu są przepisami prawa do napraw, renowacji i utrzymania obiektów, a niedotrzymanie zobowiązań grozi karą. Procedura uznawania obiektów za zabytkowe dopuszcza również usuwanie budynków z listy, jeśli wpis zostanie uznany za błędny.
Chociaż większość struktur znajdujących się w wykazach stanowią budynki, na liście znajdują się również mosty, pomniki, rzeźby, pomniki wojenne, a nawet kamienie milowe oraz przejście dla pieszych Abbey Road, kojarzone z zespołem The Beatles. Nieco odmienne systemy funkcjonują w każdym obszarze Zjednoczonego Królestwa, choć podstawowe zasady wpisywania na listę są takie same.

Anglia i Walia

Obecnie w Anglii znajduje się 397 164 obiektów zabytkowych, z czego 2,5% stanowią zabytki klasy I. W Walii znajduje się 30 000 budynków zabytkowych. Agendą rządu brytyjskiego, opiekującą się zabytkami Anglii jest English Heritage.

Wszystkie budynki w Anglii zbudowane przed 1700 rokiem są zabytkami, a także większość tych z lat 1700-1840. Spośród struktur powstałych po drugiej wojnie światowej, tylko te o wyjątkowym znaczeniu zostały wpisane na listę zabytków.

Kategorie obiektów zabytkowych

Istnieją trzy rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Anglii i Walii:

Klasa I

Klasa II*

Klasa II

W przeszłości istniała również nieustawowa klasa III, która została zniesiona w 1970 roku

Kryteria obiektów zabytkowych

Każda konstrukcja, znajdująca się na liście zabytków, musi spełniać określone kryteria. Kryteria obejmują znaczenie architektoniczne, historyczne lub muszą być blisko związane ze znaczącymi postaciami bądź wydarzeniami historycznymi. Kryteria obejmują:

wiek i rzadkość - budynki zbudowane przed 1700 rokiem, które zachowały się w oryginalnym stanie, a także większość tych, zbudowanych w latach 1700-1840;

zalety estetyczne - wyjątkowy wygląd budynku, w przypadku braku wyróżniających się aspektów wizualnych, wpisane mogą zostać te, które reprezentują szczególny aspekt historii społecznej lub ekonomicznej;

selektywność - spośród grupy struktur o podobnych walorach, zabytkowe są najbardziej znaczące lub reprezentatywne;

interes narodowy - bliski związek z osobami i wydarzeniami ważnymi historycznie;

stan techniczny

Przykłady zabytków klasy I

Clifton Suspension Bridge, Bristol

Pałac Westminsterski, Londyn

Royal Albert Hall, Londyn

York Minster, York

British Museum, Londyn

Katedra w Truro, Truro

Zamek Windsor, Windsor

Opactwo w Whitby, Whitby

Zamek w Warwick, Warwick

Bristol Temple Meads, Bristol

Dworzec kolejowy w Huddersfield, Huddersfield

Royal Festival Hall, Londyn

Birmingham Town Hall, Birmingham

Pałac Westminsterski, zabytek klasy I

 Przykłady zabytków klasy II*

Elektrownia Battersea, Londyn

Coliseum Theatre, Londyn

Shibden Hall, Shibden

Broadcasting House, Londyn

Birmingham Council House, Birmingham

Przykłady zabytków klasy II

Arsenal Stadium, Londyn

Birmingham Back to Backs, Birmingham

Abbey Road, Londyn

Broomhill Pool, Ipswich

Duke of York's Theatre, Londyn

Irlandia Północna

W Irlandii Północnej znajduje się około 8500 budynków zabytkowych, co stanowi 2% ogólnej liczby budynków[6]. Około 200 budynków stanowi klasę A, około 400 klasę B+, a reszta B1 i B2. Instytucją odpowiedzianą za klasyfikację i opiekę nad obiektami zabytkowymi jest Northern Ireland Environment Agency.

Istnieją cztery rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Irlandii Północnej:

Klasa A

Świątynia Mussenden, Castlerock

Katedra św. Piotra, Belfast

Titanic Memorial, Belfast

Ulster Museum, Belfast

Zamek w Belfaście, zabytek klasy B+

Armagh Observatory, Armagh

Klasa B+

Albert Memorial Clock, Belfast

Scrabo Tower, Newtownards

Zamek w Belfaście, Belfast

Klasa B1

stacja kolejowa Carrickfergus, Carrickfergus

Austins of Derry, Londonderry

stacja kolejowa Lisburn, Lisburn

Klasa B2

Broadcasting House, Belfast

Grace Neill's, Donaghadee

Knockagh Monument, Greenisland

Szkocja

W Szkocji znajduje się około 47 400 budynków zabytkowych, z czego 8% (około 3800) sklasyfikowano jako zabytki kategorii A, 51% (około 24 000) stanowi kategorię B, a reszta kategorię C(s).

Istnieją trzy rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Szkocji:

Kategoria A

Craigellachie Bridge, Moray

Glasgow City Chambers, Glasgow

Pałac Holyrood, Edynburg

Ravelston Garden, Edynburg

Kategoria B

Harbourmaster's House, Dysart, Fife

National War Museum of Scotland, Edynburg

Sabhal Mòr Ostaig, Isle of Skye

Ibrox Park, Glasgow

Kategoria C(s)

St John's Cathedral, Oban, Argyll

Belmont Picturehouse, Aberdeen

Craigend Castle, East Dunbartonshire